MỘT NGƯỜI CHA TRONG BÓNG TỐI

Ngày 8 tháng 12 năm 2020, Đức Phanxicô đã khiến thế giới ngạc nhiên một lần nữa khi ra Tông thư tuyên bố “Năm Thánh Giuse”. Tôi có thể mường tượng ra không ít giám mục và linh mục buộc miệng: “Lại một năm chủ đề nữa rồi!”

Vài giáo phận đã có kế hoạch cho những biến cố có chủ đề của riêng mình, hay có những hội nghị, chương trình riêng của giáo phận. Thêm vào đó, chẳng bao lâu sau, Bộ giáo dân, Gia đình và Sự sống cũng tuyên bố trùng lắp một Năm “Gia đình Amoris Laetitia”, kỷ niệm 5 năm Tông huấn hậu thượng hội đồng Amoris Laetitia và bênh vực cho hình ảnh gia đình trong một thời đại bị nhiều sức mạnh đe dọa.

Trong khi thông cảm với cái mệt của năm chủ đề – chưa kể đến cái mệt mỏi của đại dịch đang lan tràn khắp thế giới khi Đức thánh Cha tuyên bố năm thánh – tôi vẫn nghĩ có vài điều đáng nói trong năm tôn kính thánh Giuse này và đây là đích nhắm của bài viết.

Tông thư “Patris Corde” – Trái tim người cha

Để bắt đầu, ta hãy xem lại cách ngắn gọn vài điểm chính yếu liên quan đến thông báo bất ngờ của Đức thánh cha trong tông thư “Trái tim người cha” này. Đây là dịp để kỷ niệm 150 năm Thánh Giuse được Đức Piô IX tuyên bố là thánh bổn mạng của Giáo Hội hoàn vũ vào ngày 8 tháng 12 năm 1870.

Đức Phanxicô giải thích: “Tôi muốn chia sẻ một vài suy tư cá nhân về dung mạo phi thường này, thật gần gũi với kinh nghiệm của con người chúng ta”. Trong khi lòng tôn kính của Đức Phanxicô đối với Thánh Giuse được gợi hứng từ Kinh Thánh, ngài cũng chỉ ra thông tin chi tiết của Kinh Thánh về Thánh Giuse vẫn còn thiếu. Đó là lý do tại sao Thánh Giuse vẫn là một thánh nhân “trong bóng tối”, điều mà Đức thánh cha nhìn nhận (cf. số 7).

Tuy nhiên, nội dung chính của tông thư giải thích 6 khía cạnh khác của Đấng Thánh này, tất cả đều được liên kết với vai trò “người cha” của ngài. Đây là sự đột phá trong giáo huấn của Đức Thánh Cha. Các chủ đề ngài nhấn mạnh là Thánh Giuse như một người cha được yêu mến, dịu dàng và yêu thương, vâng phục, chấp nhận, có lòng can đảm đầy sáng tạo và chăm chỉ làm việc. Đi đôi với nhận xét về Thánh Giuse như là hình ảnh người cha kín đáo, bảy chủ đề này làm nên nội dung bức tông thư và hình thành một bản tóm thuyết phục về quan niệm người cha của Đức Phanxicô trong thời đại chúng ta.

Đức Phanxicô cũng đưa ra một lời kinh đẹp và ngắn gọn để tôn kính Thánh Giuse, nên đọc thường xuyên trong năm này.

Đạo đức bình dân

Trước mọi bóng tối của mình, Thánh Giuse vẫn là một vị thánh phổ biến trong truyền thống các dân tộc. Nhiều nền văn hóa cổ vũ lòng tôn kính đối với ngài, và điều này dẫn đến vài truyền thống hơi lạ kỳ.

Một trong những tập tục kỳ lạ quanh Thánh Giuse đặc biệt phổ biến nơi vài gia đình người Ý mà tôi biết. Một số người trong họ khẳng định rằng nếu bạn muốn bán căn nhà của mình thì tất cả những gì bạn cần làm là đặt tượng Thánh Giuse lộn ngược đầu xuống một cái lỗ ở sân vườn sau nhà thì ắt sẽ bán được ngay. Hẳn nhiên, tôi coi đây là mê tín. Nhưng ai biết được? Tôi không bao giờ thử nó, tôi là ai mà phản đối điều đó chứ?

Đức Phanxicô cũng chỉ ra một truyền thống khác bắt nguồn từ trong phụng vụ của Giáo Hội. Tên của Thánh Giuse xuất hiện trong lễ quy Rôma (Kinh nguyện thánh thể I), mặc dù vắng bóng trong các lễ quy khác được phục hồi hay sáng tác sau Công đồng Vatican II. Ngay từ đầu triều đại giáo hoàng, Đức Phanxicô đã truyền cho tên Thánh Giuse cũng phải được đặt trong các lễ quy thánh thể khác. Bây giờ chúng ta hãy nhắc nhớ lại vị hôn phu “khiết tịnh nhất” của Đức Mẹ.

Bối cảnh Kinh Thánh

Xét theo Kinh Thánh, ta thường xem Thánh Giuse là một nhân vật kín đáo trong Tân Ước. Ngài không nói một lời nào trong các Tin Mừng. Thậm chí, Ngài không được nêu tên trong Tin Mừng Marcô, sớm nhất trong các tin mừng. Trong ba Tin Mừng khác, Ngài được nhìn nhận là cha của Đức Giêsu (Ga 1,45; 6,42) và chồng Đức Maria (Mt 1,16.19).

Người ta nói Ngài làm nghề thợ mộc (tiếng Hy Lạp là tektōn), đó là một nghề thủ công khéo léo (Mt 13,55), một người làm đồ gỗ để kiếm sống. Quan trọng hơn, Thánh Giuse xuất thân từ “nhà Đavít” (Lc 1,27) và như vậy mang một dòng dõi để ban tặng cho con của mình như là Đấng Messia.

Tin Mừng phác họa vai trò tích cực nhất của Thánh Giuse là Tin Mừng Matthêô. Giống như người cùng tên trong Cựu Ước, Thánh Giuse gắn liền với các giấc mơ (Mt 1,20; 2,13.19). Ngài cũng là người nhận sứ điệp trực tiếp từ Thiên Chúa để cứu thoát vợ con mình khỏi ông vua ác độc (Hêrôđê Đại Đế). Ngài đưa họ sang Ai Cập để trốn thoát khỏi một bạo chúa ghen tị và sát nhân, đe dọa “vua dân Do Thái” mới sinh để giống như Israel thời xưa, Đức Giêsu có thể ra khỏi Ai Cập để làm Đấng Cứu Thế (cf. Mt 2,15; Hs 11,1).

Vai trò của Thánh Giuse trong trình thuật thời thơ ấu của Đức Giêsu theo Tin Mừng Matthêô có thể sánh với câu chuyện Truyền Tin trong Tin Mừng Luca (Lc 1,26-38). Song như cha Raymond E. Brown đã có lần nói, không giống với cảnh tượng nổi tiếng của Đức Maria, rất ít họa sĩ vẽ “những cuộc truyền tin” này với Thánh Giuse trong nghệ thuật của họ. Ngài vẫn ở trong hậu cảnh.

Tình phụ tử

Dù có hạn chế về dữ liệu Kinh Thánh này, Thánh Giuse đóng một vai trò quan trọng trong câu chuyện Đức Giêsu Nadarét, mà Đức Phanxicô đã nêu bật lên trong tông thư của mình. Có hai vấn đề nổi bật.

Mối bận tâm đầu tiên của vai trò Thánh Giuse như là “người cha” đối với Đức Giêsu đã được Đức Phanxicô nhấn mạnh ngay. Tân Ước nói rõ rằng “Người Cha” thật sự của Đức Giêsu là Thiên Chúa (cf. Mt 1,20) và vai trò của Thánh Giuse là cha nuôi (Lc 3,23). Tuy nhiên, những hành động của Thánh Giuse được thuật lại trong các Tin Mừng ngài hành động đúng cách như là một “người cha” thật sự, đạo đức, đối với Đức Giêsu. Trong nhãn quan Matthêô, Thánh Giuse là “người công chính” mà ngay trước khi Đức Giêsu được hạ sinh, đã có ý định không làm bối rối Đức Maria bằng một cuộc ly hôn công khai vì việc mang thai không giải thích được của Mẹ ( Mt 1,19). Hơn nữa, ngài bảo vệ cả con trẻ và mẹ Ngài, trốn khỏi sự hãm hại và chỉ quay về nhà khi trời quang mây tạnh.

Còn quan trọng hơn nữa, dù những chi tiết không bao giờ được gợi lên, Thánh Giuse rõ ràng đã chu cấp cho gia đình nhỏ của mình nhờ nghề mộc. Là người thợ mộc, ngài cũng dạy người con bước theo nghề mình (cf. Mc 6,3; Mt 13,55).

Kế thừa của Thánh Giuse trong dòng dõi Đavít cũng cấp một khía cạnh quan trọng khác trong căn tính của Đức Giêsu. Dòng dõi Đavít của các vua trong dân Israel là điều chính yếu trong thần học cứu thế. Matthêô đã làm nổi bật dòng dõi này qua phả hệ của Đức Giêsu xoay quanh vua Đavít, vị vua kiểu mẫu của dân Israel (cf. Mt 1,1-17). Đức Giêsu cũng được ca ngợi là “Con vua Đavít” (Mt 1,1; 9,27; 20,30), một trong những tước hiệu Kitô học mà Matthêô liên kết với sứ vụ chữa lành của Đức Giêsu. Như vậy Thánh Giuse đã cung cấp một mối liên kết trực tiếp với tổ tiên vương triều.

Tông thư của Đức Phanxicô nhấn mạnh đến những điều này và những khía cạnh khác nơi tính phụ tử của Thánh Giuse đáng cho ta suy tư. Khi người ta nhắc lại thực hành của người Công giáo gọi các linh mục là “Cha”, chúng ta đang khẳng định một vai trò ẩn dụ rất quan trọng trong gia đình đức tin. Tính phụ tử không chỉ là vấn đề căn tính sinh học. Tính phụ tử có nghĩa rộng hơn thế, như ta thấy trong thực hành của Thánh Phaolô xem mình như “người cha” thiêng liêng đối với cộng đoàn mình và ngay cả đối với những cộng tác viên trẻ tuổi hơn (cf. 1 Cr 4,15; Pl 2,22).

Ngày nay, các nhà tâm lý học chú ý đến vai trò thiết yếu của những người cha trong việc minh họa hành vi cho con cái noi theo, đặc biệt là con trai. Rủi thay, chúng ta đang sống trong một thời đại mà nhiều gia đình thiếu đi hình bóng một người cha ổn định, đặc biệt là trong số những người nghèo. Lôi kéo sự chú ý đến một mẫu lý tưởng người cha thật sự là một giá trị mà chúng ta nên xúc tiến và có thể là đích nhắm trong suốt Năm Thánh Giuse này. Đặc biệt đối với các linh mục, điều này có thể cho phép chúng ta mài dũa kỹ năng như là những hình bóng người cha thiêng liêng nhân hậu đối với cộng đoàn mà ta phục vụ.

Thinh lặng và Khiêm tốn

Khía cạnh thứ hai của Thánh Giuse thoát ra từ góc độ Kinh Thánh là giá trị của thinh lặng và khiêm tốn. Trong một thế giới bị dội bom với những hình ảnh về quyền lực và sức mạnh, hà hiếp và công kích, la lối và hô hào, và một triết lý tiến lên phía trước bằng cách dẫm lên lưng người khác, chúng ta có thể sử dụng một liều thuốc khác.

Đối với người không nói lời nào trong các Tin Mừng, sự thinh lặng của Thánh Giuse nói lên rất nhiều. Ta có thể đã từng trông mong Ngài mắng nhiếc một bạo chúa như Hêrôđê, hoặc chiến đấu can trường với những kẻ thù của mình. Thay vào đó, điều ta thấy chỉ là hành động nhanh chóng để bảo vệ gia đình đang bị đe dọa của mình và rồi tiếp tục sống cách đơn giản, khiêm tốn. Không cần phải thể hiện nam tính (machismo) cách quá đáng ở đây!

Đức Phanxicô một lần nữa đã nêu lên khía cạnh này trong hình ảnh của Thánh Giuse với một giải thích đúng: “Khi đọc lướt qua những câu chuyện này có thể chúng ta thường có cảm tưởng rằng thế giới được phó mặc cho những kẻ mạnh và kẻ có quyền, nhưng “tin mừng” của Phúc âm là ở chỗ cho thấy rằng, bất chấp thói kiêu ngạo và bạo lực của các quyền lực thế gian, Chúa luôn tìm ra cách thực hiện kế hoạch cứu độ của Ngài” (Patris Corde, số 5).

Đối với người có đức tin, sức mạnh hay lên tiếng nói không phải là điều quan trọng nhất. Sự thinh lặng không phải là không có gì để nói. Nó là kỹ năng lắng nghe. Thinh lặng là cách chờ đợi và cẩn thận lắng nghe tiếng nói của Thiên Chúa. Giống như Thánh Giuse, sứ điệp Thiên Chúa có thể xảy đến trong giấc mơ. Chúng có thể đến trong sự thấu hiểu bất ngờ và không mong đợi. Bài học quan trọng nhất cần phải học là chúng ta không phải lúc nào cũng nói lên ý nghĩ của chúng ta, phải bớt lớn tiếng hơn, vào mỗi thời khắc hay mọi hoàn cảnh. Quả thật, đây là một trong những mối nguy hiểm của truyền thông xã hội trong thời đại chúng ta, đặc biệt khi người ta lầm lạc tin rằng chúng khoác lên mình họ một sự nặc danh.

Sự thinh lặng của Thánh Giuse hẳn nhiên và đương nhiên khiến các Kitô hữu muốn nhiều thông tin hơn về ngài, đặc biệt khi lòng đạo đức sơ thời bắt đầu tưởng nhớ đến ngài, như trong Giáo Hội phương Đông. Cuốn ngụy thư “Lịch sử Thánh Giuse, người thợ mộc” xuất hiện vào thế kỷ thứ tư, và những chi tiết tưởng tượng về đời sống của ngài xuất hiện. Những truyền thuyết như vậy có lẽ không cần thiết, dù chúng lấp đầy khoảng trống để biết nhiều hơn về dung mạo lạ kỳ này trong cuộc đời của Đức Giêsu.

Lòng đạo đức đối với Thánh Giuse dường như đã phát triển cách tự nhiên theo dòng thời gian. Nó đạt tới đỉnh điểm trong lịch sử Giáo Hội trong trường phái linh đạo Pháp vào thế kỷ XVII, là một phần của truyền thống Hội Xuân Bích. Những thành viên của trường phái Pháp như Thánh Gioan Eudes và cha Jean-Jacques Olier, Hội Xuân Bích, đã phát triển một sự yêu thích mạnh mẽ đối với hình ảnh Thánh Giuse, nhấn mạnh đến vai trò người cha của ngài trong tương quan với Thánh Gia. Cha Olier thậm chí đã soạn một kinh cầu đặc biệt để tôn sùng ngài, được sử dụng trong những ngày lễ đặc biệt.

Trong thời đại chúng ta, có hai ngày lễ về Thánh Giuse – 19 tháng Ba và 1 tháng Năm. Ngày lễ trước kính Thánh Giuse, Hôn phu Đức Maria, trong khi ngày lễ sau kính Thánh Giuse thợ. Lễ trước nhắm đến vai trò của ngài như là vị hôn phu đạo đức của Mẹ Maria và là người đàn ông vị tha của gia đình, ngày lễ sau tập trung vào thân thế giản dị của ngài là một người thợ. Ngày lễ 1 tháng Năm được Đức Piô XII thiết lập vào năm 1955, một phần nào để đối lại với các phong trào lao động hiện đại muốn tục hóa ngày này dành cho những người lao động phổ thông.

Năm Thánh Giuse này cho chúng ta một cơ hội nữa để ca ngợi Thiên Chúa vì đấng thánh khiêm tốn này, người vẫn luôn là một gương mẫu tốt cho những người cha trong thời đại chúng ta – dù là cha theo nghĩa đen hay là ẩn dụ.

Tác giả: Ronald D. Witherup, S.S., Ph.D.

Chuyển ngữ: Lm. Phaolô Nguyễn Minh Chính

Nguồn: gpquinhon.org

Dịu dàng và yêu thương sự yếu đuối của mình

   “Điều làm Chúa Cha được tôn vinh là: Anh em sinh nhiều hoa trái và trở thành môn đệ của Thầy” (Ga 15,8).

   Khi chịu phép rửa tội là chúng ta đã trở nên con cái Chúa và là môn đệ của Đức Ki-tô. Việc làm của chúng ta bây giờ là phải sinh nhiều hoa trái. Vậy chúng ta phải sinh hoa trái thế nào đây? Chúng ta cùng tìm hiểu và suy gẫm về số 2, trong Tông thư “Bằng trái tim người cha” của Đức Thánh Cha Phan-xi-cô trong Năm thánh Giu-se, có tựa đề là “Một người cha dịu dàng và yêu thương”.

      Thánh Giuse thấy Chúa Giêsu lớn lên “ngày càng thêm khôn ngoan, thêm cao lớn và thêm ân nghĩa đối với Thiên Chúa và người ta” (Lc 2:52). Chúa đã làm với Israel thế nào, Thánh Giuse cũng đã làm với Chúa Giêsu như vậy: “Ngài dạy Người bước đi, cầm tay Người; ngài đối với Người như một người cha nâng đứa con thơ lên má, cúi xuống cho con ăn”. Nơi Thánh Giuse, Chúa Giêsu thấy tình yêu thương dịu dàng của Thiên Chúa: “Như người cha thương con cái, Chúa xót thương những ai kính sợ Người”.

   Như Đức Giê-su, chúng ta cũng phải lớn lên, ngày càng thêm khôn ngoan, thêm cao lớn và thêm ân nghĩa đối với Thiên Chúa và người ta. Để nơi chúng ta, người ta thấy được tình yêu thương dịu dàng của Thiên Chúa.

   Đức Thánh Cha viết tiếp: “Thông thường, chúng ta nghĩ rằng Thiên Chúa chỉ làm việc qua những phần tốt hơn của chúng ta, nhưng hầu hết các kế hoạch của Người đều được thể hiện, bất chấp sự yếu đuối của chúng ta”. Đúng vậy, Thiên Chúa còn làm việc qua những yếu đuối của chúng ta nữa. Điển hình nơi thánh Phao-lô: “để tôi khỏi tự cao tự đại, thân xác tôi như đã bị một cái dằm đâm vào, một thủ hạ của Xa-tan được sai đến vả mặt tôi, để tôi khỏi tự cao tự đại. Đã ba lần tôi xin Chúa cho thoát khỏi nỗi khổ này. Nhưng Người quả quyết với tôi: “Ơn của Thầy đã đủ cho con, vì sức mạnh của Thầy được biểu lộ trọn vẹn trong sự yếu đuối”(2Cr 12, 9).

  “Cái dằm” nơi thân xác, có thể là một khiếm khuyết hay một căn bệnh nào

đó. Ví dụ nơi thánh Phao-lô, dù ngài có những tư tưởng rất hay, viết cũng rất giỏi, nhưng khoa ăn nói của ngài lại không “ra hồn”:”Có kẻ nói rằng: Trong thư thì nghiêm khắc và hùng hổ, nhưng khi có mặt thì nhu nhược, nói chẳng ra hồn”(x. 2Cor 10,10).

   Một căn bệnh, như hay bị lở miệng chẳng hạn; vì ai mà bị căn bệnh này thì việc nói năng lưu loát là rất khó; nhất là nói tiếng nước ngoài nữa thì…..khó cực kỳ. Nó mà lở trên lưỡi hay dưới lưỡi, nếu không có thuốc đặc trị xức vào thì không thể nói năng gì được. Nói không được mà ăn uống cũng vô cùng đau đớn nữa.

   “Một thủ hạ của Xa-tan được sai đến vả mặt”, theo tôi nghĩ đó có thể là những người hay làm khó làm dễ mình; hay bắt bẻ, công kích hoặc chê bai chỉ trích những công việc chúng ta làm, dù chúng ta chẳng làm gì sai.

   Tất cả những sự khiếm khuyết, những căn bệnh là những yếu đuối của chúng ta đó, giúp cho chúng ta đừng có kiêu ngạo; đừng có tự cao tự đại mà mất hết mọi công phúc trước mặt Chúa. Chúng ta có cố gắng làm gì đi nữa thì cũng nhờ ơn Chúa giúp, điều đó giúp cho mỗi người chúng ta biết tự khiêm tự hạ; không chê bai, chỉ trích ai; cũng không khinh khi một ai.

   Nhiều khi, với bản tính con người, chúng ta không chấp nhận những sự yếu đuối đó, cứ xin Chúa cất đi cho con nhờ. Thế nhưng, Chúa sẽ nói với chúng ta như đã nói với thánh Phao-lô: “Ơn của Thầy đã đủ cho con, vì sức mạnh của Thầy được biểu lộ trọn vẹn trong sự yếu đuối”(2Cor 12,9).

   Theo Đức Phan-xi-cô thì “Đây là một phần của toàn bộ nhiệm cục cứu rỗi, chúng ta phải học cách nhìn vào những điểm yếu của mình với lòng thương xót dịu dàng. Kẻ Ác khiến chúng ta thấy và lên án sự yếu đuối của chúng ta, trong khi Chúa Thánh Thần đem nó tới ánh sáng bằng tình yêu dịu dàng. Sự dịu dàng là cách tốt nhất để đụng tới sự yếu đuối bên trong chúng ta. Chỉ tay và phán xét người khác thường là dấu hiệu của việc không có khả năng chấp nhận các điểm yếu của chúng ta, sự yếu đuối của chúng ta. Chỉ có tình yêu dịu dàng mới cứu chúng ta khỏi cạm bẫy của kẻ tố cáo”.

   Đối với thánh Phao-lô, trong trường hợp đó, Ngài “rất vui mừng và tự hào

vì những yếu đuối của mình, để sức mạnh của Đức Ki-tô ở mãi trong ngài” (x. 2Cor 12,9). Trên đời này, đâu có ai vui mừng và tự hào về những sự yếu đuối của bản thân đâu. Thế nhưng đối với người tín hữu công giáo chúng ta, chúng ta phải vui mừng, tự hào và yêu mến sự yếu đuối của mình. Vì nó giúp chúng ta nên thánh nên thiện.

   Người hay bị lở miệng, thì có thể tự hào gọi đó là “ơn sủng của Thiên Chúa” và vui mừng “sống chung với lở”, như người ta sống chung với lũ vậy. Cứ một tháng nó lở một lần; một lần khoảng 10 ngày mới hết. Điều này liên tưởng đến chị em phụ nữ. Chị em nào mà không có “chuyện ấy” thì cũng hơi mệt, dù rằng có thì cũng mệt đấy, nhưng có vẫn tốt hơn là không có. Bởi đó, chị em nào “còn và có” thì hãy vui mừng và tự hào. Nếu mà nó đã “mãn” rồi thì đành chấp nhận vậy.

   Ngoài ra, chúng ta còn có biết bao điều sợ hãi nữa. Nào là sợ làm ăn thất bại; nào là sợ đau, sợ khổ; nào là sợ bị chỉ trích, chê bai; nào là sợ sự góp ý, phê bình; trong dịch Cô-vit này, chúng ta sẽ ra sao, sống thế nào; vv….

   “Ngay cả qua nỗi sợ hãi của Thánh Giuse, ý muốn của Thiên Chúa, lịch sử và kế hoạch của Người vẫn hoạt động. Do đó, Thánh Giuse dạy chúng ta rằng đức tin nơi Thiên Chúa hệ ở việc tin rằng Người có thể hoạt động qua cả nỗi sợ hãi của chúng ta, sự yếu ớt và các yếu đuối của chúng ta. Ngài cũng dạy chúng ta rằng giữa những sóng bão của cuộc sống, chúng ta đừng bao giờ sợ hãi để Chúa hướng dẫn đường đi của chúng ta. Đôi khi, chúng ta muốn hoàn toàn kiểm soát, nhưng Thiên Chúa luôn nhìn thấy bức tranh lớn hơn”.

     Quả thực, con người chúng ta không thể hoàn toàn kiểm soát hết tất cả mọi thứ được; vì con người chúng ta hèn mọn, yếu đuối, giới hạn và thiển cận lắm; không biết nhìn xa trông rộng. Nên chúng ta hãy noi gương thánh Cả Giu-se để trở nên người cha dịu dàng và yêu thương. Trước hết, chúng ta nên dịu dàng và yêu thương chính sự yếu đuối và hèn mọn của mình; dịu dàng và yêu thương những bệnh và những tật của mình; dịu dàng và yêu thương những khiếm khuyết và tình trạng mình hiện có; để rồi chúng ta cũng dịu dàng và yêu thương những yếu đuối, những bệnh tật; những khiếm khuyết của người khác. Thiên Chúa sẽ hoạt động qua tất cả những điều đó của chúng ta, làm cho chúng ta sinh nhiều hoa trái.

Lm. Bosco Dương Trung Tín