Trong gia đình Thánh Gia Na-da-rét có muôn loài hoa nhân đức đua nhau hé nở khoe sắc tươi xinh tựa như chốn lạc viên Thiên đường.
Như bao ong bướm bay đi tìm mật trên những nhành hoa thắm, hút hương hoa từ nhuỵ bông thế nào, thì với ý nghĩa nào đó, các Thánh nhân cũng hằng chạy đến múc lấy mật ngọt từ vườn hoa nhân đức Thánh Gia. Còn tâm hồn các ngài chắc hẳn ở nơi lạc viên ấy!
Đối với chư Thánh nam nữ, trong gia đình Na-da-rét, Đức Giê-su chính là đích điểm, còn Mẹ Ma-ri-a là người trung gian gần nhất để các ngài chạy đến với Con Mẹ. Vì thế, không cần nói quá nhiều, chúng ta cũng biết được các Thánh hằng khao khát dâng cả con tim, tâm trí cho Chúa Giê-su và Mẹ Ma-ri-a.
Tuy nhiên, nếu như vậy thì thiếu đi một người trụ cột gia đình Na-da-rét, là bạn trăm năm Đức Trinh Nữ Ma-ri-a, là dưỡng phụ của Đức Giê-su. Trong mọi biến cố cuộc đời gia đình Thánh gia, Thánh Cả Giu-se đã hết lòng quan tâm trìu mến, tận tâm nâng đỡ, hỗ trợ, chăm sóc hai mẹ con; đặc biệt đứng trước những tình cảnh khó khăn, lánh nạn sang xứ người Ai-cập trong đêm, ở nơi ấy vừa phải vất vả mưu sinh, lo toan cho gia đình, vừa đối diện với rào cản văn hoá, ngôn ngữ, đồ ăn thức uống, v.v…Rồi đến khi được báo tin trở về cố hương Na-da-rét, thay vì chọn đường ngắn nhất, nhưng vì ác vương Hê-rô-đê, đành phải tiến bước trên hành trình dài hơn, gian nan hơn. Đặt chân tới Na-da-rét, một làng quê khô cằn, nghèo khó, Thánh Cả Giu-se bắt đầu gầy dựng lại, ngõ hầu ổn định cuộc sống mưu sinh hằng ngày, chăm sóc, dạy bảo con trẻ Giê-su, đồng thời đỡ đần Mẹ Ma-ri-a vượt qua mọi gian nan, vất vả thường nhật, mà ba đấng luôn luôn sống trong sự bình an, yên hàn và hạnh phúc. Nói đến đây, chúng ta biết rằng: Chỉ sau Đức Mẹ, Thánh Giu-se vượt trổi hơn các Thánh nam nữ, và ngài được tôn kính đặc biệt trên trời cũng như dưới đất.
Tương tự như chúng ta, các Thánh cũng đã từng trải qua biết bao nhiêu nỗi yếu hèn, đam mê của cải vật chất, danh giá, tài sản, bị rơi vào cạm bẫy cám dỗ, và chắc hẳn các ngài đau đớn khôn tả, nhưng luôn nỗ lực, kiên vững vượt qua nhờ ơn Chúa và sự hoán cải tận căn. Còn Thánh Giu-se lại là trường hợp quá ư đặc biệt. Như Kinh Thánh thuật lại, ngài là người công chính, khiêm nhường vô song, và hết mực thanh khiết như đoá hoa huệ trắng tinh ban sơ. Có lẽ vì vậy, tâm hồn các Thánh và chúng ta tự khắc được lôi cuốn, tháp nhập vào chính con người của ngài.
Thánh Gio-an Kim Khẩu đã từng thốt lên rằng: “Thánh Giu-se là dưỡng phụ của Đức Giê-su. Trong thời gian dưới thế, Con Thiên Chúa hằng vâng nghe lời ngài thế nào, thì giờ đây trên thiên đàng, Con Thiên Chúa cũng luôn đáp ứng mọi lời khẩn cầu của Thánh Giu-se như vậy. Còn tất cả những ai yêu mến, tôn kính ngài chắc chắn sẽ được hạnh phúc viên mãn, tròn đầy”. Hơn thế, Thánh I-si-đô-rô với lòng sùng kính Thánh Cả, xác quyết trước mọi người: “Thưa anh chị em, hãy yêu mến Thánh Giu-se cách đặc biệt, vì lẽ ai tôn kính ngài, chắc chắn sẽ được nhận lãnh vô số ơn lành từ Thiên Chúa”. Đối với Thánh I-nha-xi-ô Lô-yo-la, Đấng sáng lập Dòng Tên, đã không ngần ngại khẳng định rằng: “Thánh Giu-se là gương mẫu bậc nhất cho mọi Ki-tô hữu”. Nhớ lại khi còn sống tại thế, mỗi lần gặp khó khăn, hoạn nạn, đau khổ, v.v…, ngài luôn viết lời khẩn cầu vào mảnh giấy nhỏ, rồi đặt dưới chân tượng Thánh Giu-se, và cầu nguyện đêm ngày. Hầu hết, các Thánh nhân có lòng tôn kính Thánh Cả, đều để lại lời lẽ vàng son cùng cảm nghiệm quý giá qua nhiều tác phẩm thiêng liêng, đạo đức như sách Tuần Cửu Nhật kính Thánh Giu-su của Đấng sáng lập Dòng Chúa Cứu Thế, Thánh Al-phong-xô đờ Ri-gô-ri-ô. Và sau đó, chẳng ai ngờ tới, việc đạo đức bình dân này đã lan toả khắp nơi trong các cộng đoàn giáo xứ, hội dòng, nơi thành thị cũng như làng quê xa xôi.
Nói sao cho hết lòng tôn kính vô song của các Thánh đối với Thánh Cả Giu-se! Lúc còn sinh thời, Thánh Phan-xi-cô Sa-lê-zi-ô đã xưng mình là ‘tôi tớ của Thánh Giu-se’. Một lần nọ, khi ngài dâng lễ tại Nhà thờ Chính Toà Ly-on, ngôi thánh đường được cung hiến cho Thánh Cả Giu-se, ngài trở nên chóng mặt đến nỗi muốn ngã quỵ dưới chân bàn thờ. Tình cờ cha phụ tá đi ngang qua nhà nguyện thấy, liền khấn xin Thánh Giu-se cứu giúp ngài. Khi được ơn khoẻ trở lại, Thánh Phan-xi-cô Sa-lê-zi-ô thầm thĩ rằng: “Từ nay, con sẽ trở thành tôi tớ dâng kính Thánh Cả mỗi ngày”. Về sau, ngài lập dòng các sơ Thăm viếng, mỗi khi hướng dẫn đời sống thiêng liêng cho các chị em, ngài luôn luôn nói về tính cần thiết đắc thủ lòng tôn kính Thánh Giu-se hằng ngày.
Các Thánh tỏ lộ sự yêu mến đối với Thánh Cả theo cách thức khác nhau và riêng biệt ở mỗi thời đại; tuy nhiên trong số ấy, Thánh Tê-rê-sa A-vi-la lại có lòng kính yêu Thánh Giu-se vượt trội, đến độ ngài gọi Thánh Cả là ‘cha’. Một câu nói mãi tới giờ vẫn còn vang vọng, phổ biến: “Cha Thánh không bao giờ để ai cầu khẩn ngài về tay không cả!” Trong cuộc đời của Thánh nữ, ngài chẳng quen biết nhiều người, nên mỗi lần gặp hoạn nạn, khó khăn, ngài đều chạy đến van xin Thánh Cả hướng dẫn, giúp đỡ giải quyết mọi chuyện. Tục ngữ Việt Nam có câu “mẹ nào con nấy”. Vì thế, noi gương mẹ thiêng liêng Tê-rê-sa A-vi-la, Thánh nữ Tê-rê-sa Hài Đồng Giê-su đã hết lòng sùng kính Thánh Cả Giu-se. Trong cuốn sách thuật lại quá trình điều tra hồ sơ phong Thánh của Thánh Tê-rê-sa Hài Đồng Giê-su, có đoạn viết như sau:
“Thánh nữ đã hết lòng kính mến và tôn sùng Thánh Cả Giu-se. Trước khi bước vào tu viện dòng Kín, ngài đã trang hoàng căn phòng nhỏ của mình với tượng Thánh Giu-se, và mỗi ngày hướng về tượng Thánh, đọc kinh khấn xin giữ trọn lòng khiết tịnh. Đến khi được chính thức vào tu viện, Thánh nữ noi gương mẹ thiêng liêng của mình là Thánh Tê-rê-sa A-vi-la, hằng đào sâu lòng tôn kính Cha Thánh Giu-se. Đặc biệt, mỗi lần rước lễ, ngài đều khấn xin Thánh Giu-se giúp mình trở nên xứng đáng rước Chúa Giê-su vào lòng cách cung kính nhất. Có lúc, một chị em hỏi ngài rằng: “Khi dùng bữa, Sơ thường suy nghĩ điều gì vậy? Sơ ấp ủ thực hiện điều gì chăng?” Thánh nữ liền đơn sơ trả lời: “Em luôn nghĩ như một trẻ thơ thôi. Khi dùng bữa, em thường tưởng tượng em đang ăn cùng với gia đình Thánh Gia. Giả như cá hôm ấy bị mặn chát, thức ăn không được ngon, thì em dâng cho Thánh Giu-se, còn đồ ngọt và hoa quả thì em dâng cho Mẹ Ma-ri-a, những lúc lễ mừng tiệc tùng thức ăn ngon thì em dâng cho Chúa Giê-su”. Hơn nữa, mỗi khi tĩnh tâm và trong giờ nguyện, ngài cầu nguyện sốt sắng với Chúa Giê-su và Mẹ Ma-ri-a thế nào, thì cũng hết lòng khẩn cầu với Thánh Cả Giu-se như vậy. Vài tuần trước khi ngài từ giã cõi đời, ngài cứ ngân nga, tự sáng tác: “Ôi, lạy Thánh Giu-se khiết trinh! Trước mắt con, hiện ra tỏ tường cuộc đời ngài nơi làng Na-da-rét thân thương. Ôi Thánh Cả Giu-se cao vời khôn ví!”. Rồi ngài quay sang nói với Sơ đang chăm sóc mình: “Chị ơi, tâm hồn em giờ đây được tăng thêm sức. Em được nghiệm thấy tường tận cuộc đời dương thế của Cha Thánh Giu-se, một cuộc sống hoàn toàn đơn sơ, giản dị đến lạ thường tại làng Na-da-rét”.
Lòng kính mến Thánh Giu-se cách lạ lùng của Thánh nữ Tê-rê-sa Hài Đồng Giê-su là thế. Các Thánh nam nữ khi còn sống đã chiêm ngắm cuộc đời thầm lặng, mộc mạc, nhưng tín thác trọn vẹn vào Thiên Chúa của Thánh Giu-se là vậy. Còn chúng ta, không biết mau mau chạy đến lạc viên Thánh Gia, mà múc lấy mật ngọt nhân đức, đặc biệt, cây hoa huệ trắng tinh vẹn tuyền, hoa trái tốt lành là Thánh Cả Giu-se nữa?
Lm. Xuân Hy Vọng